Geçmişten Bugüne Köpek Tarihi

Evinizde, bahçenizde ya da sokağınızda birlikte yaşamaya alıştığınız tüylü arkadaşlarımızın tarihçesini hiç merak ettiniz mi? Nereden geldiler? İlk nasıl keşfedildiler? Bizimle ne zaman yaşamaya başladılar? Ne iş yaptılar?

 

Hadi gelin, köpeklerin insanlarla yaşamaya başlamalarından öncesine ve sonrasına bir göz atalım.

Paleontologlar ve arkeologlar, yaklaşık 60 milyon yıl önce Asya’da gelincik benzeri küçük bir memelinin yaşadığını belirlediler. Miacis ya da Canidste olarak adlandırılan bu hayvanın, köpek, çakal, kurt ve tilkinin atası olduğu düşünülmektedir. Miacis doğrudan torunlar bırakmamış olsa ondan evrimleşen, köpeğe benzeyen bir ırk türedi. Yaklaşık 30 ile 40 milyon yıl öncesinde bu evrimleşmenin yaşandığını Cynodictis’in oluştuğu var sayılıyor. Bu ırk, uzun boylu (1,5 metre) uzun kuyruklu, tüylü postu iri bir hayvan oldu. Bu ırkı Afrika ve Avrasya bölgelerinde, iki farklı bölgede gelişimini tamamladı. Avrasya bölgesinde Tomarctus, kurt, köpek ve tilki ırkının öncülüğünü yaptı.

 

Canidae Familyasına ait olan Canid olarak adlandırılan memeli hayvanlara köpek deniyor. Bu aileye ait bilinen 36 tür var. Bu türler içinde kurtlar, tilkiler, çakallar ve diğer aile üyeleri yer almakta. Dünya genelinde bulunan köpek ırkları; uzun ağızlı, çalı kuyruklu, dik kuyruklu, ince uzun bacaklı ve eğitilebilen ırklar olarak sınıflandırılabiliyor. 

Bu konuda hala netlik kazanmayan konular vardır. Bu nedenle yazımızda derlediğimiz farklı kaynaklarda ki bilgileri de aktarmak istedik. 

Bir veriye göre köpeklerin evcilleşmesinin Orta Asya’da 15.000 yıl önce bir yerde meydana geldiğine dair güçlü genetik kanıtlar vardır. 

Bir diğer genetik çalışmaların sonucu, kurtların 16.300 yıl önce Çin’de çobanlık yapmak için evcilleştirildikleri yönündedir.

 

Tüm bunlarla birlikte bir başka genetik çalışma ise; köpeklerin ilk evcilleştirilmesinin 18.800 ile 32.100 yıl kadar önce Avrupa’da başladığınız, 12 ile 14 bin yıl öncesinde dayanan ilk genetik çalışmaların küçük bir türü dikkate aldığı yönündedir.

 

İlk evcilleşmenin aslında gönüllü olduğu yönünde bazı önermeler de var. Bilim adamları, kurtların insanların yemek artıklarını temizlemek için kamp alanlarına yaklaştıklarını söylüyor. Zamanla bunu alışkanlık haline getirerek göçebe insanlarla seyahat etmeye başlıyorlar. Bu davranış ise evcilleşmek için doğal seçim evrimi oldu.

 

Brooklyn Koleji İngilizce Profesörü Katherine M. Rogers’ın kaleme aldığı “ İlk Arkadaş” isimli kitapta, kadınların bu kurtları evcilleştiren ilk insanlar olabileceğine dikkat çekiyor. Rus araştırmacı Dmitry K. Belyaev’in 1950 yıllarının sonlarında başlayan ve 40 yıl süren deneyimine göre; bir köpeği evcilleştirmek 6 ila 8 kuşak gerektiriyor.

 

İnsanlar ve köpekler arasında bir bağ olduğu bilimsel olarak da artık kabul ediliyor. Bu bağı destekleyen bilimsel sonuçlar bile bulunuyor. İnsanlar birbirlerine baktığında, duygusal olarak bağlanır ve oksitosin adında bir hormon salınır. Yapılan araştırmada, köpekler ve insanların birbirlerine baktıklarında, hem insanda, hem de köpekte aynı hormonun salgılandığı ortaya çıkmıştır.

 

Gri kurttan türedikleri de söylenen köpeklerin 400’den fazla ırkı olduğu düşünülüyor. Köpeklerin evrimi kesin olarak bilinmezken, ilk köpekler keskin görme ve çok iyi koku alma duyuların sahip avcılar olduğu kesindir. İnsanlar bu yetenekleri geliştirerek, farklı çiftleştirmeler ile değişik ırkların doğmasına, ihtiyaçlarına göre onları kullanmaya başladı.

Günümüzde Hindistan olarak bilinen yerleşim yerinde yaşayan gri kurt bulundu. Bu kurt, ya da kurt olarak bilinen Canis Lupus, Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’da yaygınlaştı. Bununla birlikte, köpek evcilleştirme merkezleri olarak düşünülen bölgelerde yaşayan köpeklerin DNA’larını karşılaştıran genetik uzmanları, köpekler ve modern kurtların ortak atayı paylaşan ayrı soylara ait olduğunu gördüler. Bugün bazı köpeklerin kurt ırkından değil, çakal ırkından gelmesi olasılığı doğmuş oldu.

 

Köpekler, dünyada en yaygın ve en popüler olan evcil hayvanlardan birisidir. İnsanlarla yaşamları 12.000 yıldan fazla olduğu tahmin edilmektedir. Bu arkadaşlık av arkadaşlığı, koruyucu (bekçi), atıkları yiyen ve sevgi paylaşımı yönünde yaşanmıştır. 

Evet, köpek dediğinizde herkesin aklına farklı türlerde ve boyutlarda tüylü arkadaşlar gelir. Büyük bir Danua cinsi ile minik bir Fino köpeğinin aynı ırktan olduğunu hayal etmek bile zor. Ancak gelin görün ki genetik olarak aynı anatomik özelliklere sahipler. Bütün köpekler 78 kromozom veya 39 çift kromozom sahibidir. Bu insanlarda 23 çifttir. Her çift bir üyesi her bir ebeveynden gelmektedir. 

Evcilleşme süreci sonrasında köpekler insanlar için farklı bir yere sahip oldular. Bazı alanlarda çoban köpeği, bazı yerlerde bekçi köpeği olarak kullanıldılar. En yaygın olarak avcıların dostları ve iyi birer yardımcısı oldular. Günümüze doğru yaklaştıkça en yakın dost, sadık ve itaatkar arkadaşları oldukları görülüyor.

 

Günümüzün bu akıllı ve sadık arkadaşları, görme engelliler, özürlüler, polisler ve bomba uzmanlarının ciddi iş ortaklarıdır. Koku ve duygusal hislerinin yüksek olması, koruma iç güdüleri zekaları ile birleştiğinde harikalar yaratmaktadırlar. 

Köpekler, dünyanın farklı yerlerinde farklı statülere sahiptir. Sadakat, dostluk, korunma ve şefkat onların Batı toplumunda da önemi bir yer kazanmasına neden olmuştur. Amerika Birleşik Devletlerinde ve Avrupa’da köpek bakımı ve beslenmesi milyarlarca doları bulan bir iş haline gelmiş, ayrı bir sektör olarak ele alınır. Batı uygarlıklarında insan ve köpek arasında ki ilişki büyük öneme sahiptir. Buna karşın gelişmekte olan bazı ülkelerde ve Asya’nın bazı bölgelerinde köpeklere bu değerin verildiği söylenemez.

 

Bugün birçok ülkede hak ve özgürlükleri olan köpekler, diğer evcil hayvanlarla aynı haklara sahiptir. Buna karşın birçok ülkede köpekler bir değere sahip değil ve hatta Uzak Doğu ülkelerinde etleri yenen hayvanlar olarak biliniyor.